9 juni 2021
Recent publiceerden onderzoekers uit onder andere Amsterdam een wetenschappelijk artikel over histamine en parkinson.
Het Engelstalige artikel is hier te lezen: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0889159120324120?via%3Dihub.
Hoogleraar en neuroloog Bas Bloem maakte een video met uitleg over dit onderzoek.
27 mei 2021
Patiënten met bewegingsstoornissen zoals parkinson en dystonie hebben niet altijd baat bij medicijnen, en dan kan diepe hersenstimulatie (DBS) een oplossing zijn. Bij DBS plaatsen chirurgen elektroden diep in de hersenen, die continu elektrische pulsen afgeven en zo symptomen kunnen verminderen.
Een nieuwe vorm van deze behandeling is adaptieve DBS (aDBS). Bij aDBS worden de pulsen niet continu gegeven, maar gereguleerd aan de hand van hoe ernstig de symptomen op dat moment zijn. In dit proefschrift onderzocht Piña Fuentes de effectiviteit van aDBS bij patiënten met de ziekte van Parkinson en dystonie tijdens hun opname in het UMCG.
Om de pulsen te reguleren, meet de aDBS zogenoemde hersenoscillaties. Piña Fuentes onderzocht de kenmerken van deze oscillaties om de ernst van de symptomen bij de patiënt in te schatten. Hieruit bleek dat de laagfrequente en bèta-oscillaties verschillende kenmerken vertoonden tussen patiënten met parkinson en dystonie. Deze oscillaties kunnen de specifieke symptomen van elke ziekte vertegenwoordigen. De aDBS bleek bij patiënten met parkinson met name effectief als de pulsen afgestemd werden op de bèta-oscillaties. Voor dystonie vormden de laagfrequente oscillaties een betere marker voor symptomen. Deze resultaten waren wel gebaseerd op de korte termijn, maar Piña Fuentes hoopt dat het een goede basis kan vormen voor vervolgonderzoek om de aDBS behandelingen nog verder te verbeteren.
Dan Piña Fuentes (1989) studeerde Geneeskunde aan de Nationale Autonome Universiteit van Mexico, (Spaans: Universidad Nacional Autónoma de México, UNAM) te Mexico-Stad. Tijdens zijn promotieonderzoek was hij verbonden aan de afdeling Neurochirurgie van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Inmiddels is hij werkzaam als wetenschappelijk onderzoeker bij het Amsterdam UMC locatie AMC. De titel van zijn proefschrift luidt: “Adaptive deep brain stimulation for Parkinson’s disease and dystonia.”
De digitale versie van het proefschrift is te vinden op: https://research.rug.nl/en/publications/adaptive-deep-brain-stimulation-for-parkinsons-disease-and-dyston
De Parkinson Vereniging maakte de druk van dit proefschrift mede mogelijk.
BRON: https://www.umcg.nl/NL/UMCG/Agenda/Promoties/Paginas/default.aspx
20 mei 2021
Bij de ziekte van Parkinson wordt veelal gedacht aan de lichamelijke klachten zoals trillen, stijfheid, en een voorovergebogen houding. Maar de ziekte brengt veel andersoortige klachten met zich mee, zoals depressieve klachten, angstklachten, problemen in het denken, hallucinaties, slaapproblemen, en moeilijkheden in de impulsbeheersing.
In mijn proefschrift hebben we ons gericht op de angstklachten bij de ziekte, waar ongeveer 45% van de parkinsonpatiënten last van heeft.
In het bijzonder hebben we ons gericht op de angstklachten die voorkomen in de context van lichamelijke klachten. Het is namelijk zo dat binnen 5 jaar na de diagnose, al meer dan 65% van de patiënten last krijgt van schommelingen in hun klachten, vaak gerelateerd aan medicatie-momenten. Wat we in de klinische praktijk vaak zagen, is dat die schommelingen in klachten niet alleen lichamelijk zijn, maar ook geestelijk, en gepaard kunnen gaan met stress en angst.
In deel 1 van mijn proefschrift hebben we dan ook geprobeerd om de interacties tussen lichaam en geest, tussen lichamelijke en angstklachten, beter te begrijpen.
Allereerst hebben we onderzocht uit welke componenten angst bestaat bij 294 parkinsonpatiënten. Hiervoor gebruikten we een angst-vragenlijst. De vragenlijst bleek naar symptomen te vragen die van een meer psychische aard waren, zoals bang of nerveus zijn, en vragen die van een meer lichamelijke aard waren, zoals trillen en zweten. Deze twee componenten binnen angst waren gerelateerd aan verschillende andere klachten: de psychische component bleek gerelateerd te zijn aan depressieve klachten, de lichamelijke component aan bewegings- en andere lichamelijke klachten.
We waren benieuwd of angst er ook zo uit zou zien bij parkinsonpatiënten die werden doorverwezen omdat ze al psychische klachten hadden. Gemeten in een groep van 123 patiënten, bleek inderdaad hetzelfde het geval te zijn. En ook zagen we dat als we enkel de psychische component van de angst-vragenlijst zouden afnemen, dat deze hetzelfde voorspellende effect heeft als wanneer de gehele vragenlijst zou worden afgenomen, in het voorspellen of iemand wel of geen angstdiagnose krijgt volgens de psychiater.
We vroegen ons vervolgens af of de relaties tussen angst- en lichamelijke symptomen zouden verschillen tussen patiënten die hoog op angst scoorden versus patiënten die laag op angst scoorden. We zagen dat hoog-angstige patiënten in zijn geheel meer klachten hadden, maar dat zij geen sterkere verbindingen hadden tussen lichamelijke en angstklachten, in vergelijking met de laag-angstige patiënten. Dit betekent dus, dat de relatie met de lichamelijke klachten er is onafhankelijk van hoeveel angstklachten iemand heeft.
Wat een veelvoorkomende lichamelijke klacht is, is ‘freezing’, waarbij men het gevoel heeft vastgeplakt te staan aan de grond en moeilijk kan starten met lopen. Tot nog toe hadden we gemeten of angst en lichamelijke symptomen op hetzelfde moment in de tijd samen voorkwamen. In dit volgend onderzoek hebben we de relaties tussen freezing, algehele angst, en valangst over meerdere weken onderzocht. We vonden dat valangst, en mogelijk ook algehele angst, voorafgaan aan freezing. Ook bleken de schommelingen in klachten van grote invloed te zijn op al deze relaties.
Nadat we een beter beeld hadden gekregen over hoe angst- en lichamelijke klachten met elkaar samenhangen bij mensen met parkinson, wilden we onderzoeken hoe we patiënten met zowel angst- als lichamelijke klachten beter kunnen behandelen.
Allereerst hebben we het effect van bestaande psychotherapie onderzocht bij mensen met parkinson en Multipele Sclerose (MS), beiden een hersenziekte waarbij zowel psychische als lichamelijke klachten samengaan. Er waren maar 4 onderzoeken gedaan bij parkinsonpatiënten, en 15 bij MS patiënten. We concludeerden dat de huidige therapieën effectief zijn, maar dat er ook ruimte voor verbetering is. Naast dat er überhaupt meer onderzoek nodig is bij parkinsonpatiënten, hadden wij de hypothese dat er verbetering mogelijk is in het multidisciplinaire behandelen, om bij de psychotherapie ook therapie gericht op de lichamelijke klachten aan te bieden.
Samen met de input van de patiënten zelf, is zo BEWARE ontstaan. BEWARE is een groepstherapie die we hebben ontwikkeld waarin we elementen van de psychologie en fysiotherapie met elkaar combineren. Het doel van deze behandeling is om parkinsonpatiënten te leren omgaan met de schommelende klachten, zowel psychisch als lichamelijk, en een waardevol leven te leiden ondanks alle klachten.
In een kleinschalig onderzoek met 32 patiënten, gefinancierd door de Parkinson Vereniging, hebben we de BEWARE therapie getest. Hieruit bleek dat de patiënten die de BEWARE therapie hadden gevolgd, een verbeterd emotioneel welzijn en staande balans hadden, in vergelijking met de patiënten die fysiotherapie hadden gevolgd. Ook leek het gevoel van stigmatisering bij deze patiënten af te nemen. Opnieuw samen met de patiënten, hebben we vervolgens de BEWARE therapie geoptimaliseerd. Dankzij de Hersenstichting loopt er momenteel een grootschalig onderzoek in samenwerking met Heerlen en Nieuwegein, om het effect van de geoptimaliseerde versie te onderzoeken (www.parkinson-beware.nl).
Hierna hopen we de BEWARE therapie daadwerkelijk te implementeren in de klinische praktijk en toegankelijk te maken voor alle Parkinsonpatiënten die hiervan zouden kunnen profiteren.
Met onze onderzoeken hebben we een belangrijke stap gezet in het begrijpen en het beter behandelen van angst bij parkinson, in de context van lichamelijke klachten.
Mocht u interesse hebben in het proefschrift, kunt u deze als online publicatie vinden op https://www.publicatie-online.nl/uploaded/flipbook/149897-Ires-Ghielen/
De Parkinson Vereniging maakte de druk van dit proefschrift mede mogelijk.
17 mei 2021
Motorische klachten bij de ziekte van Parkinson kunnen vaak goed behandeld worden met medicijnen. In een later stadium van de ziekte werkt dit voor veel patiënten onvoldoende. De opties voor een volgende stap in de behandeling zijn de zogenaamde geavanceerde therapieën.
Door Werkgroep Wetenschapsnieuws
Er is nieuw onderzoek gedaan naar nut en risico’s van de meest toegepaste geavanceerde therapieën: apomorfinepomp; levodopa-carbidopapomp, bij veel patiënten bekend onder de merknaam Duodopapomp; en diepe hersenstimulatie, ook wel deep brain stimulation genaamd (DBS). Het onderzoek werd opgezet vanuit de patiëntenoptiek, met het idee dat de resultaten behulpzaam kunnen zijn voor patiënten die voor een keuze staan.
Het onderzoek bestond uit drie onderdelen. Allereerst werd in overleg met patiënten onderzocht wat zij het belangrijkst vonden als resultaat van een behandeling. Dit bleken: a. kwaliteit van leven; b. het beter kunnen uitvoeren van de dagelijkse activiteiten; c. on- en off-tijd; en d. de kans op het optreden van ernstige complicaties.
De tweede fase bestond uit een systematisch literatuuronderzoek, waarin werd gezocht naar studies die de uitkomsten van een geavanceerde behandeling vergeleken met die van de beste medicamenteuze behandeling. De selectie van relevante publicaties gebeurde zorgvuldig en stapsgewijze. Er werden 6616 potentieel relevante artikelen gevonden. Op basis van titels en samenvattingen werden 357 artikelen geselecteerd voor gedetailleerde bestudering. Ook hieruit werd weer geselecteerd. Uiteindelijk bleef een dertigtal artikelen over die betrouwbaar waren en de gezochte informatie bevatten.
Er is steeds gekeken naar het verschil tussen behandeling met een van de geavanceerde therapieën in combinatie met medicatie en de behandeling met alleen medicatie. Dit zijn enkele belangrijke bevindingen:
De uitspraken over DBS bleken het beste onderbouwd.
Communicatie van de resultaten naar patiënten is belangrijk, maar ook lastig. Dat komt allereerst doordat alle uitgevoerde studies hun beperkingen hebben, waardoor de bewijskracht per studie verschillend is. Verder zijn er bijna altijd wel relevante details die niet in een cijfer te vangen zijn. Personen met parkinson willen ook graag weten wat de kans is op een gunstig effect van die behandeling. Om dat duidelijker te maken voor patiënten is in het onderzoek weergegeven hoeveel mensen een merkbaar gunstig effect hebben als 100 mensen een geavanceerde therapie met medicijnen zouden krijgen. Daartegenover wordt gezet hoeveel mensen een merkbaar gunstig effect hebben als ze alleen medicijnen krijgen. Een voorbeeld ter illustratie. Uit de Richtlijn Ziekte van Parkinson (2020) wisten we al:
Dit is dus veel specifieker en ook aanschouwelijker.
Het is leerzaam om de cijfers voor de verschillende therapieën in tabelvorm naast elkaar te zetten. Voor de kwaliteit van leven ziet het er zo uit:
| Vergelijking | Geavanceerde therapie | Alleen medicatie |
| Aantal patiënten per 100 met klinisch merkbare verbetering | ||
| DBS / alleen medicatie | 57 | 32 |
| levodopa-carbidopapomp / alleen medicatie | 62 | 48 |
| apomorfinepomp / alleen medicatie | 34 | 24 |
Bovenstaande cijfers zijn ontleend aan Tabel 2 in het besproken artikel, dat vrij toegankelijk is via deze link. In die tabel worden ook de getallen voor het beter uit kunnen voeren van de dagelijkse activiteiten, on- en off-tijd, en het optreden van ernstige complicaties vermeld, naast die voor de kwaliteit van leven. Om de betekenis van al die getallen op waarde te schatten is het echt nodig om kennis te nemen van de toelichting die daarbij gegeven wordt. Zo wordt er steeds aangegeven hoe goed de onderbouwing is (hoog, matig of laag), en zijn er allerlei relevante details, wat weer zicht geeft op de betrouwbaarheid van de getallen. Dit maakt het belangrijk om de opties van geavanceerde behandeling en deze uitkomsten altijd met een deskundige te bespreken.
Bij een gesprek tussen behandelaar, patiënt en mantelzorger over de geavanceerde behandelingen spelen tal van zaken een rol: aard en ernst van de parkinsonklachten, de aanwezigheid van andere ziektes, eventuele contra-indicaties, de cognitieve en psychische toestand. Daarnaast ook de persoonlijke voorkeur van de patiënt: wat verwacht de patiënt van de behandeling, wat zijn de dagelijkse consequenties na de behandeling, wat voor ondersteuning is er dan, èn welk risico wil de patiënt dragen. De bevindingen van het huidige onderzoek kunnen hierbij helpen.
Tenslotte besteden de auteurs volgens goed gebruik ook nog aandacht aan de sterke punten en de beperkingen van hun onderzoek. Sterk noemen ze het systematisch uitvoeren van de literatuurstudie vanuit het perspectief van de patiënt, en het inzichtelijk maken van de resultaten zodat ze bruikbaar zijn voor gesprekken tussen behandelaar, patiënt en mantelzorger. Bij de beperkingen noemen ze het ontbreken van studies waarin de drie geavanceerde methode onderling vergeleken zijn, en verschillen in de verschillende onderzoeken. Ze eindigen dan ook met een pleidooi voor meer onderzoek.
Nijhuis, Frouke A.P, Rianne Esselink, Rob M.A. de Bie, Hans Groenewoud, Bastiaan R. Bloem, Bart Post, Marjan J. Meinders, 2021. Translating Evidence to Advanced Parkinson’s Disease Patients: A Systematic Review and Meta‐Analysis. Movement Disorder.
Online (2 April 2021): https://doi.org/10.1002/mds.28599
Federatie Medisch Specialisten, 2020. Ziekte van Parkinson, Hoofdstuk 3.3 Geavanceerde therapie.
https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/ziekte_van_parkinson/medicamenteuze_behandeling_van_motorische_klachten_bij_de_ziekte_van_parkinson/geavanceerde_therapie_voor_motorische_klachten_en_responsfluctuaties_bij_de_ziekte_van_parkinson.html
Nigra, 2017. Geavanceerde therapieën bij de ziekte van Parkinson (brochure) https://www.parkinson-vereniging.nl/l/library/download/urn:uuid:b78ebe41-4b49-4ffa-b70e-c66283c5fed1/geavanceerde+therapie%C3%ABn+bij+de+ziekte+van+parkinson+%28april+2017%29.pdf
13 april 2021
In een recente uitzending van ParkinsonTV beschreef Saman Vinke, neurochirurg verbonden aan het Radboudumc te Nijmegen, een nieuwe techniek voor de behandeling van ernstige motorische parkinsonklachten. Daarbij worden geluidsgolven gebruikt om een kleine hoeveelheid hersenweefsel uit te schakelen, zodat ongewenste signalen worden onderdrukt, met als doel vermindering van de klachten.
Door Werkgroep Wetenschapsnieuws
Het gaat om energierijk, onhoorbaar hoog geluid (ultrageluid, ultrasound, vandaar de Engelse afkorting FUS = Focussed Ultrasound Surgery), dat van meerdere kanten van de hersenen ingestraald wordt. De behandeling vindt plaats terwijl de patiënt zich in een MRI scanner bevindt. Daardoor kunnen de geluidsgolven met grote precisie gericht worden. Er hoeft dus niet gesneden te worden. Er zijn wel twee ingrepen nodig, omdat beide hersenhelften behandeld moeten worden.
In Nederland is deze behandeling (nog) niet beschikbaar, maar een Zwitserse onderzoeksgroep heeft nu 10 patiënten gevolgd die de ingreep hadden ondergaan. Het ging daarbij om patiënten die ervoor kozen geen DBS operatie te ondergaan of zij er voor in aanmerking kwamen of niet. Tevens waren de patiënten nauwkeurig geselecteerd op de ernst van hun klachten en hun beperkte gevoeligheid voor parkinsonmedicijnen zoals levodopa.
Een jaar na de tweede behandeling is gekeken hoe de patiënten het maakten. Dit waren de belangrijkste bevindingen:
De onderzoekers concluderen hieruit dat de ingreep effectief is bij het onder controle brengen van klachten die niet met medicatie waren te behandelen. Ze pleiten voor een vervolgstudie met een groter aantal deelnemers om te onderzoeken in hoeverre de behandeling met FUS mogelijk een alternatief kan zijn voor DBS.
Gallay MN, Moser D, Magara AE, Haufler F and Jeanmonod D, 2021. Bilateral MR-Guided Focused Ultrasound Pallidothalamic Tractotomy for Parkinson’s Disease With 1-Year Follow-Up. Front. Neurol. 12:601153. doi:10.3389/fneur.2021.601153.
Saman vlogt ‘Nieuwe therapieën & Parkinson’, https://www.youtube.com/watch?v=gitfxizOUIQ
Meer (Engelstalige) informatie over de behandeling met ultrageluid is te vinden op de website van de Focused Ultrasound Foundation: https://www.fusfoundation.org.
8 maart 2021
Experts uit de farmaceutische sector presenteerden recent de resultaten van het project TreatER. Dit vierjarige project is gefinancierd door het onderzoeks- en innovatieprogramma Horizon 2020 van de EU. Het project heeft 11 publieke en private partners uit vijf Europese landen verenigd om betere behandelwijzen voor de ziekte van Parkinson te ontwikkelen.
Door Werkgroep Wetenschapsnieuws
Bij mensen met de ziekte van Parkinson gaan 70 tot 80% van de dopamine-producerende cellen in de hersenen geleidelijk achteruit en verloren. De bestaande behandelingen richten zich tot nu toe vooral op symptoombestrijding en hebben beperkt effect op de progressie van de ziekte.
CDNF is een natuurlijk eiwit dat het potentieel heeft om schade en verlies van dopamine-neuronen te vertragen of zelfs om te keren. Om vast te stellen of CDNF effectief is kregen resusapen, die 80% van de dopamine-neuronen hadden verloren, drie keer een maandelijkse dosis CDNF. Als gevolg hiervan bleek het aantal dopamine-neuronen en de dichtheid van dopaminevezels te zijn verdubbeld, terwijl er ook een significante verbetering van de fijne en grove motoriek werd waargenomen. Daarmee was succes bij parkinson nog niet gegarandeerd. Immers, CDNF is werkzaam in de hersenen (putamen) maar kan daar niet komen omdat CDNF de bloed-hersenbarrière niet kan passeren. In het onderzoek is het medicijn daarom neurochirurgisch toegediend via het apparaat Neuroinfuse ™ ontwikkeld door het Britse bedrijf Renishaw Neuro Solutions Ltd.
Het onderzoek naar de wijze van toedienen en veiligheid voor mensen werd uitgevoerd in Zweden en Finland. De 17 patiënten die aan het onderzoek deelnamen, hadden allemaal de ziekte van Parkinson gedurende gemiddeld 10 jaar, met off-perioden die gemiddeld vijf uur per dag aanhielden. Om ethische redenen werd het chirurgische segment van de TreatER-studie beperkt tot patiënten met een gevorderd stadium van de ziekte van Parkinson. Tijdens de behandelingsperiode van 12 maanden werden 68 milde tot matige CDNF-gerelateerde bijwerkingen gemeld, waarbij zenuwstelselaandoeningen (29%) en algemene aandoeningen en toedieningsplaatsstoornissen (14%) de meest voorkomende waren. De veiligheid is daarop verbeterd met als resultaat dat daarop 87 infusies werden uitgevoerd zonder enige ongewenste voorvallen gerelateerd aan de infusieprocedure.
In augustus 2020 meldde het deelnemende Finse farmaceutische bedrijf Herantis Pharma dat de intracerebrale doses CDNF veilig waren en door patiënten goed werden verdragen, zonder dat er toxische effecten van het medicijn werden waargenomen.
Professor Håkan Widner van het Skåne University Hospital, Zweden stelt: “We hebben patiënten gehad die erg goed op CDNF reageerden. Tegelijkertijd hebben we patiënten gehad die niet reageerden. We moeten uitzoeken waarom.” Er is ook behoefte is aan langere studies over een grotere groep die ook de ziekte van Parkinson in een vroeger stadium moet omvatten.
Het TreatER-project heeft zijn doel bereikt om via innovatie de veiligheid van CDNF te bewijzen maar heeft nog niet CDNF als medicament in kaart gebracht. Recent kondigde Herantis Pharma aan dat zij het CDNF-programma betreffende het chirurgische aspect van de behandeling verlaat. Het nieuwe doel van Herantis is om een behandeling te ontwikkelen die gunstig is voor mensen met alle stadia van de ziekte van Parkinson. De aantallen zijn nu commercieel ook niet zo aantrekkelijk vanwege de noodzaak via neurochirurgie te werken. Herantis Pharma werkt aan het medicijn xCDNF, een chemisch gesynthetiseerde vorm van CDNF, die gebruik maakt van fragmenten van het oorspronkelijke CDNF-molecuul. Dit medicijn moet de sleutelgebieden van de hersenen kunnen bereiken met eenvoudiger toedieningsmethoden.
Di artikel betreft een voorpublicatie. We verwachten dat er meer informatie over het gebruik van CDNF en xCDNF beschikbaar komt uit de nog komende onderzoekspublicaties.
Bron: https://parkinsonslife.eu/cdnf-clinical-trial-parkinsons-disease/
17 februari 2021
De subcortex is een gebied diep in de hersenen. Onderdeel hiervan is de “zwarte kern” (substantia nigra), waarvan de beschadiging kenmerkend is voor de ziekte van Parkinson. Diepe hersenstimulatie gebeurt door het plaatsen van elektroden in de daarnaast gelegen subthalame kern.
Door: Anneke Alkemade en Birte Forstmann (Universiteit van Amsterdam)
In ons onderzoek nodigden we deelnemers met de ziekte van Parkinson uit om een hoge-resolutie (7 Tesla) MRI scan te laten maken om aan de hand van die scans een atlas te maken van de subcortex inclusief de subthalame- en de zwarte kern.
3D-hersenatlas van de subcortex van vrijwilligers zonder ZvP. De subthalame kern is weergegeven in oranje (zichtbaar in c), de zwarte kern is weergegeven in groen. O.b.v. de nieuwe scans gemaakt in het kader van ons onderzoek zullen we een vergelijkbare atlas maken van mensen met ziekte van Parkinson (figuur uit Bazin et al., eLife 2020).
Het oorspronkelijke plan was om 3 MRI scans te maken van 50 vrijwilligers met ziekte van Parkinson, met iedere keer een jaar tussen de scans. Helaas heeft Corona roet in het eten gegooid en hebben we besloten om het scannen te staken i.v.m. eventuele gezondheidsrisico’s voor onze vrijwilligers en onderzoekers. Gelukkig hebben we scans kunnen verzamelen van 18 vrijwilligers met de ziekte van Parkinson en kunnen we hiermee het belangrijkste doel van het onderzoek toch bereiken. Op basis van deze scans kunnen we een hersenatlas maken zoals weergegeven in het figuur, maar dan een speciaal voor mensen met ziekte van Parkinson.
19 januari 2021
Zo’n 20 jaar geleden begonnen enkele Australische onderzoekers aan de ontwikkeling van een draagbaar apparaatje dat de bewegingen van parkinsonpatiënten continue kan registreren en analyseren. Die ontwikkeling was succesvol, zodat er in 2007 een bedrijf is opgericht om het apparaat commercieel beschikbaar te maken.
Door: Werkgroep Wetenschapsnieuws
De website van dat bedrijf en een hele reeks wetenschappelijke publicaties geven een indruk van wat daar allemaal bij komt kijken. Nieuw onderzoek heeft nu aangetoond dat het apparaat goede diensten kan vervullen bij de behandeling van de ziekte van Parkinson.
Deelnemers aan het onderzoek waren mensen met parkinson met serieuze bewegingsproblemen in de vorm van traagheid en/of overbeweeglijkheid. De behandeling was gericht op het verminderen van die klachten door aanpassing van de medicatie. Proefpersonen waren in twee groepen verdeeld. Voor de ene groep (75 personen) gebruikte de behandelend neuroloog meetgegevens van het apparaat. Personen in de andere groep (79) werden op conventionele wijze behandeld. Er waren meerdere neurologen bij betrokken, die allen advies kregen over het gebruik van de metingen. Per patiënt waren er maximaal 5 consulten. Daarna werd het verschil in klachten voor en na het onderzoek bepaald, waarbij nog weer onderscheid werd gemaakt naar de ernst van de klachten bij aanvang van de studie. Uiteraard waren er variaties in de verschillen, per patiënt, en ook per behandelend arts, maar gemiddeld was de verbetering het grootst als er gebruik was gemaakt van de metingen, vooral bij patiënten die aanvankelijk de ernstigste klachten hadden. De onderzoekers omschrijven de verbeteringen als matig (moderate clinically meaningful) en concluderen dat de behandeling van motorische problemen bij de ziekte van Parkinson verbetert wanneer er ondersteuning is met objectieve metingen.
Het nog lopende Parkinson Op Maat onderzoek maakt ook gebruik van objectieve metingen. Die worden gedaan met een Amerikaans apparaatje, de Verily Study Watch. Parkinson Op Maat richt zich op het verzamelen van gegevens over het verloop van de ziekte, in de verwachting dat het daardoor op termijn mogelijk zal worden om mensen met parkinson de best mogelijke en op het individu afgestemde zorg te bieden. Het Australische onderzoek heeft nu al laten zien dat het gebruik van metingen tot iets betere behandelresultaten kan leiden.
Woodrow, Holly, Malcolm K. Horne, Chathurini V. Fernando, Katya E. Kotschet, Arup Bhattacharya and Treat to Target Study Group, 2020. A blinded, controlled trial of objective measurement in Parkinson’s disease. npj Parkinson’s Disease 6, Article number: 35 | doi: 10.1038/s41531-020-00136-9
7 december 2020
Zuid-Koreaanse onderzoekers hebben een nieuw medicijn gevonden dat tot opmerkelijk herstel van parkinsonklachten leidde bij proefdieren. Er is hoop dat dit misschien ook bij mensen zou kunnen werken.
Door: werkgroep wetenschapsnieuws
Zoals bekend is er bij de ziekte van Parkinson sprake van een tekort aan dopamine. Dit wordt vaak toegeschreven aan het afsterven van dopamine producerende cellen, maar volgens de Koreaanse onderzoekers speelt de stof GABA ook een rol.
Parkinsonverschijnselen gaan gepaard met een toename in aantal van bepaalde ondersteunende cellen, de astrocyten, en het zijn juist die cellen die dan extra GABA maken. GABA maakt dat de cellen die dopamine verspreiden minder actief worden en beperkt ook de vorming van een enzym (tyrosinehydroxylase) dat essentieel is voor de productie van dopamine. Op grond hiervan speculeerden de onderzoekers dat de dopaminevoorziening weer op gang zou kunnen komen als het zou lukken om de hoeveelheid GABA te beperken. Dit hebben ze onderzocht en het bleek inderdaad het geval. Het was alsof slapende zenuwcellen weer wakker werden.
Het medicijn dat gebruikt werd was een MAO-B remmer, een stof die de vorming van het enzym MAO-B tegengaat. MAO-B heeft meerdere functies. Zo breekt het dopamine af. Daarom krijgen parkinsonpatiënten soms MAO-B-remmers om de afbraak van dopamine tegen te gaan. In het hier besproken onderzoek was een andere rol van MAO-B belangrijk, namelijk bij de synthese van GABA in de astrocyten. Daardoor bleek het mogelijk het teveel aan GABA te corrigeren door toediening van een MAO-B remmer.
De Zuid-Koreaanse groep vond en gebruikte een nieuwe remmer met betere eigenschappen dan die van al bekende remmers. Dit middel is getest bij proefdieren. Vervolgstudies zullen nu moeten uitwijzen of het middel ook werkzaam en veilig is bij mensen.
Awakening Dormant Neurons Could Provide Disease-modifying Parkinson’s Treatment, Early Study Suggests.
https://parkinsonsnewstoday.com/2020/01/13/awakening-dormant-neurons-could-provide-disease-modifying-parkinsons-treatment-animal-study/
Aberrant Tonic Inhibition of Dopaminergic Neuronal Activity Causes Motor Symptoms in Animal Models of Parkinson’s Disease. Jun Young Heo, Min-Ho Nam, Hyung Ho Yoon, Jeongyeon Kim, Yu Jin Hwang, Woojin Won, Dong Ho Woo, Ji Ae Lee, Hyun-Jung Park, Seonmi Jo, Min Joung Lee, Sunpil Kim, Jeong-Eun Shim, Dong-Pyo Jang, Kyoung I. Kim, Sue H. Huh, Jae Y. Jeong, Neil W. Kowall, Junghee Lee, Hyeonjoo Im, Jong Hyun Park, Bo Ko Jang, Ki Duk Park, Hyunjoo J. Lee, Hyogeun Shin, Il-Joo Cho, Eun Mi Hwang, YoungSoo Kim, Hye Yun Kim, Soo-Jin Oh, Seung Eun Lee, Sun Ha Paek, Jong Hyuk Yoon, Byung K. Jin, Gi Ryang Kweon, Insop Shim, Onyou Hwang, Hoon Ryu, Sang Ryong Jeon, C. Justin Lee. Current Biology, Volume 30, Issue 2, 2020, Pages 276-291.e9, ISSN 0960-9822.
https://doi.org/10.1016/j.cub.2019.11.079.
KDS2010, a newly developed reversible MAO-B inhibitor, as an effective therapeutic candidate for Parkinson’s disease. Min-Ho Nam, Jong-Hyun Park, Hyo Jung Song, Ji Won Choi, Siwon Kim, Bo Ko Jang, Hyung Ho Yoon, Jun Young Heo, Doo-Wan Cho, Young-Su Yang, Su-Cheol Han, Sangwook Kim, Soo-Jin Oh, Sang Ryong Jeon, Ki Duk Park, C. Justin Lee, 2020.
https://doi.org/10.1101/2020.07.06.190579
Zie ook https://www.nam-lab.org/research-1/reactive-astrocytes-in-brain-disorders met een link naar een filmpje.
4 november 2020
In een multinationaal onderzoek is nagegaan hoe vaak bepaalde klachten voorkomen in de laatste stadia van de ziekte van Parkinson. Zeven centra uit zes Europese landen namen deel, vanuit Nederland de Radbouduniversiteit.
Door Werkgroep Wetenschapsnieuws
Deze centra selecteerden 692 patiënten met forse beperkingen die al minimaal 7 jaar de ziekte van Parkinson hadden. Daarbij waren ook personen die niet (meer) onder behandeling van een gespecialiseerde parkinsonkliniek waren.
De gemiddelde ziekteduur van de patiënten was zo’n 15 jaar. De gemiddelde levodopadosering was ongeveer 900 mg per dag. Onderstaande lijst geeft de genoemde klachten weer met bij iedere klacht het percentage van de deelnemers dat aan die klachten leed:
| Klacht | Hoe vaak gemeld | Bijzonderheden |
| Vallen | 82% | vaak: 26% |
| Off-perioden | 68% | meer dan de helft van de dag: 13% |
| Hallucinaties (44%) en wanen (25%) | 63% | matig tot ernstig: 15% |
| matige of ernstige problemen bij het omdraaien in bed | 51% | |
| matige of ernstige vermoeidheid, constipatie, plasproblemen, concentratie en geheugenproblemen | meer dan 50% | |
| Overbeweeglijkheid | 45% | matig tot ernstig: 7% |
| Problemen met praten | 43% | |
| Dementie | 37% | |
| Ochtendkramp/dystonie | 35% | |
| Slokproblemen | 16% | |
| Tremor | 11% |
De mate van de beperking die mensen ondervonden was in grote mate gekoppeld aan de ernst van evenwichtsstoornis en vallen, traagheid van beweging, problemen met denken/geheugen, en spraakproblemen.
Het vermoeden bestaat dat patiënten in de latere stadia van de ziekte minder goed toegang hebben tot specialistische zorg, omdat ze minder mobiel zijn, waardoor van onderbehandeling sprake zou kunnen zijn.
De auteurs verwachten dat hun bevindingen kunnen bijdragen aan het verbeteren van de kwaliteit van leven voor patiënten met ernstige klachten. Daarbij wordt gedacht aan aanpassingen van de dosering van de parkinsonmedicatie; aan het stoppen van medicatie met mogelijk nadelige bijwerkingen indien niet langer nodig; en aan de behandeling van specifieke klachten. Betere kennis over de mate waarin klachten voorkomen kan niet alleen richting geven aan het verbeteren van behandelrichtlijnen, maar ook aan nieuw onderzoek.
A. Schrag, A.L.A.J. Hommel, S. Lorenzl, W.G. Meissner, P. Odin, M. Coelho, B.R. Bloem, R. Dodel, the CLaSP consortium, 2020. The late stage of Parkinson’s – results of a large multinational study on motor and non-motor complications. Parkinsonism & related disorders 75, 91-96.
Chat met ons via WhatsApp
