Bron: Parkinson Vereniging
Alfa-synucleïne (aSN) is een eiwit dat een belangrijke rol speelt bij de ziekte van parkinson. Het was al langer bekend dat aSN voorkomt in verschillende vormen, alleen was er tot op heden geen techniek die deze vormen goed van elkaar kon onderscheiden, en dat belemmerde het onderzoek.
Er zijn nu twee artikelen verschenen die nieuwe technieken gebruiken waarmee het wel lukt om onderscheid te maken. Het ene artikel beschrijft een centrifugetechniek, waarmee een mengsel ontmengd kan worden. In het andere onderzoek is gebruik gemaakt van een analysemethode die kleine klontjes aSN kan detecteren in weefsel. Dit heeft meteen al belangrijke resultaten opgeleverd. Kleine vloeibare klontjes zijn het schadelijkst, en wijder verspreid dan men verwacht had.
Het eiwit alfa-synucleïne (aSN) heeft meerdere nuttige functies in zenuwcellen o.a. bij het transport van dopamine in een zenuwcel. Het kan echter ook gaan klonteren waarbij zich zogenaamde aggregaten vormen. Een enkel aSN molecuul (een ‘monomeer’) heeft geen vaste vorm en is oplosbaar in water. Bij de aggregaten onderscheidt men oligomeren (bestaande uit enkele aSN moleculen) van verschillende grootte (nog steeds oplosbaar), en grotere clusters in de vorm van onoplosbare vezels (fibrillen). De fibrillen vormen het belangrijkste bestanddeel van Lewy-lichaampjes, de eiwitclusters die meestal in de hersenen worden aangetroffen bij de ziekte van Parkinson. Er zijn dus heel veel verschillende vormen van aSN, en de vraag is welke van deze vormen op welke wijze schadelijk is. Tot nu toe was het lastig om dat te onderzoeken omdat er geen goede methode bestond om de verschillende vormen van aSN te onderscheiden.
Eerder onderzoek suggereert dat de locatie van het eerste optreden van aSN aggregaten in het lichaam evenals de verspreiding ervan samenhangen met verschillende subtypes van de ziekte en hun ziekteverloop. Dus, beter onderscheid en detectie van de verschillende vormen van het eiwit kunnen helpen om het ontstaan en het verloop van de ziekte van Parkinson beter te begrijpen.
Een voornamelijk Britse groep [1], is er nu in geslaagde om aSN-aggregaten van verschillende grootte te scheiden met behulp van een slimme centrifugetechniek. Daarna werd in een reageerbuis nagegaan hoe schadelijk de aggregaten van verschillende grootte waren, door ze toe te voegen aan afweercellen afkomstig uit muizenbreinen, en door hun vermogen om celmembranen te verstoren te onderzoeken. Daarbij bleek dat kleinere aggregaten het meest schadelijk waren. Tenslotte zijn ook weefsels van overleden parkinson patiënten onderzocht. Die bleken kleinere en meer schadelijke aggregaten te bevatten dan gezonde weefsels.
Lewy lichaampjes, met de grootste aSN aggregaten, waren altijd al goed te zien in de hersenen van overleden personen. Ze golden lange tijd als hèt kenmerk van de ziekte van Parkinson. Hun verspreiding werd gezien als een maat voor de progressie van de ziekte. Een Japanse groep [2] heeft nu ook gekeken naar de verspreiding van kleine aSN aggregaten. Zij gebruikten daarvoor een recent ontwikkelde test. Daarbij deden ze de belangrijke ontdekking dat die kleine schadelijke aSN aggregaten een grotere en eerdere verspreiding hebben dan de Lewy lichaampjes.
Hiermee is weer een belangrijk stap gezet in het parkinsononderzoek, die een nieuw licht kan werpen op de ontwikkeling van de ziekte. De ontdekking dat kleine aggregaten het schadelijkst zijn kan ook helpen bij de ontwikkeling van nieuwe medicijnen.
Bronnen:
1. Emin, D., Y.P. Zhang, E. Lobanova, et al., 2022. Small soluble α-synuclein aggregates are the toxic species in Parkinson’s disease. Nat Commun 13, 5512
https://doi.org/10.1038/s41467-022-33252-6
2. Sekiya, H., A. Tsuji, Y. Hashimoto, M Takata, S Koga et al., 2022. Discrepancy between distribution of alpha-synuclein oligomers and Lewy-related pathology in Parkinson’s disease
Acta Neuropathologica. 10, Article number: 133
https://link.springer.com/article/10.1186/s40478-022-01440-6
3. Steve Bryson, 2022. Smallest Clumps of Alpha-synuclein Protein Seen to Drive Parkinson’s.
https://parkinsonsnewstoday.com/news/smallest-alpha-synuclein-protein-clumps-drive-parkinsons/